Van Waterschoot van der Gracht Penning

mr. dr. h.c. ir. W.A.J.M. van Waterschoot van der Gracht

De Van Waterschoot van der Gracht Penning is het hoogste eerbewijs dat in Nederland aan uitzonderlijk verdienstelijke aardwetenschappers kan worden uitgereikt.

De Penning is genoemd naar mr. dr. h.c. ir. W.A.J.M. van Waterschoot van der Gracht (1873-1943), oprichter en eerste voorzitter van het KNGMG en van 1905 tot 1915 Directeur van de Rijks Opsporingsdienst voor Delfstoffen (ROD), de latere Rijks Geologische Dienst. Tevens was deze eminente Nederlandse geoloog één der oprichters van de American Association of Petroleum Geologists (AAPG).

Klik hier voor meer biografische details.

Volgens het Reglement Eerbewijzen en Prijzen van het KNGMG kan de Penning door het Hoofdbestuur worden toegekend aan een persoon (ongeacht nationaliteit, leeftijd of geslacht) die zich op wetenschappelijk, maatschappelijk of onderwijskundig gebied voor de (toegepaste) aardwetenschappen in Nederland uitzonderlijk verdienstelijk heeft gemaakt. De persoon en zijn/haar wetenschappelijke expertise moeten een duidelijke binding hebben met Nederland.

 

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2022:

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2022:

drs. Lucia van Geuns

Na positief advies van de Genootschapsraad heeft het hoofdbestuur van het KNGMG unaniem besloten om de Van Waterschoot van der Grachtpenning 2022 toe te kennen aan drs. Lucia van Geuns. De penning is uitgereikt door Bob Hoogendoorn (voorzitter KNGMG) tijdens het symposium ‘Aardwetenschappen & communicatie symposium’ op 13 oktober in Delft. Evert van de Graaff sprak hierbij lovende woorden. Hieronder zijn enkele passage uit de voordrachtsbrief overgenomen.

“Wij stellen voor Lucia van Geuns de penning toe te kennen  op grond van haar uitzonderlijke bijdrage aan het maatschappelijke en wetenschappelijke debat over energiezaken en de energietransitie. Zij onderscheidt zich van de meeste wetenschappers is door het zeer actief deelnemen aan het publieke debat over energiezaken. Dit doet zij door optredens op radio en TV en door het frequent geven van publiekslezingen over dat onderwerp. Ze is in staat complexe zaken begrijpelijk uit te leggen aan een lekenpubliek. Daarom wordt zij vaak gevraagd om op tv commentaar te geven over zaken zoals energieleveringszekerheid, ontwikkeling van de olie- en gasprijs, en de praktische haalbaarheid van de doelstellingen van de energietransitie. Onder Nederlandse aardwetenschappers is ze daarin uniek! Er is geen andere Nederlandse geoloog of mijnbouwer die zo inhoudelijk en effectief bijdraagt aan het maatschappelijk debat over energiezaken en de energietransitie, en zich daarmee op vergelijkbare wijze publiekelijk profileert.

Naast deze publieksrol heeft Lucia van Geuns zich ook als voorzitter van het KNGMG (2013-2019) zeer verdienstelijk gemaakt voor onze beroepsgroep. Tijdens haar voorzitterschap heeft het KNGMG zich geprofileerd en ook vernieuwd (o.a. organisatie van ‘Symposium on seismicity induced by gas production from the Groningen Field’ & nieuwe vormgeving en redactionele stijl van de Geo.brief). Binnen de beroepsgroep profileert Lucia van Geuns zich verder ook met haar inzet voor effectieve communicatie. Het beste voorbeeld: de productie van de film ‘Mijnbouwstraat 120  1912-1921  Een markant gebouw’. Voor die film schreef zij als co-auteur het scenario, maar regelde ook de casting en voerde de regie.

Onze conclusie: op grond van haar uitzonderlijke bijdragen aan het maatschappelijke en wetenschappelijke debat over energiezaken en de energietransitie staat Lucia van Geuns op eenzame hoogte binnen de beroepsgroep van geologen en mijnbouwers. Voorwaar de Van Waterschoot van der Gracht Penning waardig!”

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2022:

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2022:

prof. dr. Jan Wijbrans

Na positief advies van de Genootschapsraad heeft het hoofdbestuur van het KNGMG unaniem besloten om de Van Waterschoot van der Grachtpenning 2022 toe te kennen aan prof. dr. Jan Wijbrans. Jan is een wereldwijd toonaangevende pionier in de ontwikkeling van (Argon) geochronologie en heeft de afgelopen 30 jaar vele postdocs, AIO’s en studenten begeleid en generaties jonge wetenschappers geïnspireerd.

Na een promotieonderzoek in Australië en postdocs in Canada begon Jan als onderzoeker aan het NWO Laboratorium voor Isotopengeochronologie op de VU-campus in Amsterdam. Hier ontving hij een NWO subsidie voor het moderniseren van de bestaande K/Ar faciliteit. Jarenlang onderzoek, in samenwerking met collega’s van de Universiteit Utrecht, resulteerde in 2008 in een belangrijke publicatie in het gerenommeerde tijdschrift Science.

Eind jaren ’90 en begin jaren ’00 was Jan een van de eerste in Nederland die investeerde in samenwerking met Chinese wetenschappers. Deze samenwerkingen resulteerden in een methode om vloeistoffen inclusies te dateren door deze fijn te malen in plaats van deze te verhitten. Deze methode wordt tegenwoordig in verschillende laboratoria wereldwijd gebruikt en doorontwikkeld, onder andere in FluidNET, een Marie Skłodowska-Curie innovatief training netwerk opgezet door Jan.

Rond 2000 is een succesvolle samenwerking opgezet met INGV Catania voor het dateren van relatief jonge vulkanische activiteit. Dit leidde tot veel geciteerde publicaties en een prachtige geologische kaart van de Etna. Ook werkte Jan aan de Holocene stratigrafie van de Stromboli en Plioceen vulkanisme van de Balaton Highlands.

Zeer benoemingswaardig is dat onder leiding van Jan het Amsterdamse Geochronoloy Laboratory één van wereldwijds toonaangevende laboratoria in de geochronologie is geworden. Naast de hierboven beschreven dateringsmethode heeft Jan een Argon dateringsfaciliteit ontwikkeld. Rond 2010 zijn in dit laboratorium twee unieke massa spectrometers ontwikkeld, geoptimaliseerd voor Argon geochronologie.

Jan heeft zich ook altijd met veel passie ingezet voor onderwijs. Hij gaf verschillende BSc en MSc vakken en gebruikte zijn netwerk om bekende wetenschappers naar Nederland te brengen voor uitdagend onderwijs voor zijn studenten. Zo heeft Jan bijvoorbeeld de Eendracht Expeditie 2008 naar West Australië georganiseerd.

Sinds 2011 is Jan professor in de Geologie aan de Universiteit van Leiden. Een van de speerpunten hierbij is de summer school Crises in Biology. Ook heeft hij cursussen ontwikkeld over chemische biogeologie voor het Biologie MSc programma en voor het Leiden University College in Den Haag. Al met al brengt Jan op diverse manieren verschillende vakken samen, zoals de geologie, biologie, astronomie en geschiedenis.

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2021:

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2021:

dr. Carina Hoorn

Na positief advies van de Genootschapsraad heeft het hoofdbestuur van het KNGMG unaniem besloten om de Van Waterschoot van der Grachtpenning 2021 toe te kennen aan dr. Carina Hoorn. De penning is uitgereikt door Bob Hoogendoorn (voorzitter KNGMG) tijdens het symposium ‘Applications of palynology in Earth Sciences‘ op 30 september in Amsterdam. Haar collega Henry Hooghiemstra sprak hierbij lovende woorden die hieronder overgenomen zijn.

Carina werkt al sinds de jaren negentig aan de natuurlijke historie van het Amazonegebied en zijn geleidelijke zeewaartse uitbreiding, de Amazon Fan. Zij bestudeerde de Neogene sedimenten in het westelijke Amazonegebied. Haar belangrijkste bijdragen waren de identificatie van de cruciale rol van de opheffing van de Andes in de herconfiguraties van de afwatering in het noorden van Zuid-Amerika, en de omvang van het binnendringen van de zee in het Amazonegebied tijdens het Neogeen,’ zegt Hooghiemstra, hoogleraar aan het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica.

Ook Carina’s ideeën over de relatie tussen gebergtevorming, klimaat en biodiversiteitsniveaus ontwikkelden zich snel. Hooghiemstra: ‘In eerste instantie verscheen Biodiversity from mountain building in 2013 in Nature Geoscience. In 2018 volgde nog een paper in Nature Geoscience getiteld Geological and climatic influences on mountain biodiversity met Alexandre Antonelli en collega’s. Carina toonde aan dat geologische input van fundamenteel belang is voor evidence-based scenario’s hoe vroegere omgevingen en biodiversiteit zich op lange tijdschalen hadden ontwikkeld.’ haar werk heeft uitgebreide navolging gekregen en gaf inspiratie voor nieuwe onderzoeksprojecten in en buiten Zuid-Amerika. En tenslotte is Carina coördinator van de Werkgroep Geology and geodiversity of the Amazon van het Science Panel for the Amazon.

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2020:

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2020:

dr. Cees Laban

Na positief advies van de Genootschapsraad heeft het hoofdbestuur van het KNGMG unaniem besloten om de Van Waterschoot van der Grachtpenning 2020 toe te kennen aan dr. Cees Laban.

Cees heeft zich zowel voor Europees als Caribisch Nederland op wetenschappelijk, maatschappelijk en onderwijskundig gebied bijzonder verdienstelijk gemaakt voor de toegepaste mariene geologie. Alleen al om de meer dan vijftig jaren onderzoek aan de Cenozoïsche Noordzeebodem verdient Cees natuurlijk een pluim. Een snelle berekening laat zien dat dit neerkomt op een week per duizend jaar. Naar  verhouding heeft Cees verreweg de meeste tijd besteed aan de Pleistocene glacialen Elsterien, Saalien en Weichselien. Zijn proefschrift ‘The Pleistocene glaciations in the Dutch sector of the North Sea’ geeft hiervan een mooi overzicht. Twintig geologische kaarten tonen zijn samenwerking met de Britse en Belgische geologische diensten. Maar vooral is Cees heel breed geschoold. Van glaciale micromorfologie tot zware mineralen, van milieu-impact tot  zettingsgevoeligheid, Cees heeft erover gepubliceerd, gerapporteerd en verteld.

Officieel is Cees nu zo’n tien jaar met pensioen, wat bij hem meer een actieve ruststand is. Hij is, zoals één van zijn kaartbladen, INDEFATIGABLE. Nog steeds druk bezig op alle fronten, onvermoeibaar in zijn jacht op toepasbare kennis van de sedimentaire zeebodem, en altijd bereid om in te springen bij een vraag om hulp of informatie.

De nominatie vond op 17 juni 2020 plaats op een terras met zeezicht in IJmuiden. De officiele uitreiking tijdens het Future of Sand symposium op 26 november 2020.

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2017:

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2017:

prof. dr. Jan E. van Hinte

Na positief advies van de Genootschapsraad heeft het hoofdbestuur van het KNGMG unaniem besloten om de Van Waterschoot van der Grachtpenning 2017 toe te kennen aan prof. dr. Jan E. van Hinte.

Jan van Hinte is emeritus hoogleraar Paleontologie en Stratigrafie aan de Vrije Universiteit. Zijn werk is van grote betekenis voor de ontwikkeling van de Mariene Geologie in Nederland. Voor het bestuur zijn de belangrijkste argumenten voor toekenning de grote betekenis die Jan van Hinte voor zowel wetenschap als industrie in Nederland heeft gehad, zijn belangrijke bijdragen aan het Ocean Drilling Program, en het grote aantal proefschriften dat onder zijn leiding tot stand is gekomen.

De betekenis van Jan van Hinte voor de aardwetenschappen wordt krachtig verwoord in de eindconclusie van de voordracht door prof. dr. Jan Smit en dertien andere aardwetenschappers:

“Jan van Hinte was een vooraanstaande pionier in een van de meest spectaculaire ontwikkelingen van de wetenschap: de totstandkoming van de Earth System Science. Als onderzoeker stond hij aan de wereldtop. Hij heeft meer dan 30 promoties geleid en een groot aantal jonge mensen geïnspireerd. Niets aan deze man is klein. Zijn durf en visie zijn groot, zijn bescheidenheid is voorbeeldig en als het om de goede zaak gaat kent zijn generositeit geen grenzen. Als iemand de van Waterschoot van der Gracht penning verdient, dan is hij het.”

De uitreiking vond op 10 November 2017 plaats bij het NIOZ (op Texel) tijdens de IODP-Nederland-dag.

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2016:

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2016:

Prof. dr. Jan Smit

Het hoofdbestuur van het KNGMG heeft, na positief advies van de Genootschapsraad, unaniem besloten om de Van Waterschoot van der Gracht penning 2016 toe te kennen aan prof. dr. Jan Smit voor zijn buitengewone bijdragen aan de Aardwetenschappen.

Jan Smit is met zijn baanbrekende onderzoek naar het uitsterven van veel van het leven op de de Krijt-Paleogeen grens een van de grondleggers van het vakgebied van de Event Stratigraphy. Hij is een internationaal vermaard onderzoeker met een indrukwekkende reeks publicaties, begenadigd docent, schrijver voor een breed publiek en heeft zich daarnaast ingezet voor het KNGMG en de Paleobiologische Kring.

Jan studeerde aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde daar later cum laude op zijn onderzoek naar de (toen nog) Krijt-Tertiair grens. Vervolgens is hij een aantal jaren werkzaam geweest aan de University of California, Los Angeles, waarna hij terugkeerde naar Amsterdam. In 2003 werd hij benoemd tot hoogleraar Event Stratigraphy aan de Vrije Universiteit. Ook na zijn emeritaat in 2013 blijft hij zeer actief in de wetenschap.

Zijn scherpe observaties in het veld en uitnodigend enthousiasme maken hem tot een geliefd docent. Met zijn heldere uitleg heeft hij zijn werk toegankelijk gemaakt waardoor zijn verklaring voor de K-Pg grens door een meteorietinslag nu breed aanvaard is.

Jan heeft zich ook lange tijd verdienstelijk gemaakt binnen de besturen van het KNGMG en de Paleobiologische Kring. Zijn werk werd al meerdere malen beloond met nationale en internationale onderscheidingen en uit de breed gedragen voordracht voor de Van Waterschoot van der Gracht penning blijkt nogmaals onze grote waardering voor zijn werk.

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2015:

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2015:

Dr. George Postma

Het hoofdbestuur van het KNGMG heeft de 2015 Van Waterschoot van der Grachtpenning uitgereikt aan dr. George Postma. De toekenning is gebaseerd op zijn rol als voorloper gedurende drie decennia in het internationale sedimentologisch onderzoek, en op zijn verdiensten voor het universitair onderwijs in Nederland.

George volgde een doctoraal opleiding aan de Universiteit van Amsterdam in de hoogtijdagen van de beschrijvende sedimentologie en stratigrafie. Hij werd tijdens zijn (promotie) studie gegrepen door de vraag die niet met beschrijvend veldwerk opgelost kon worden: hoe worden deze gesteenten afgezet? Dit dreef hem tot het ontwikkelen van een onderzoekslijn die hem tot op heden vooraan heeft gezet in de internationale onderzoeksgemeenschap: het vergelijkend onderzoek tussen experimentele sedimentologie en geologische waarnemingen in het veld.

Zijn werk aan de Universiteit van Utrecht heeft geleid tot een robuuste methodologische aanpak waarmee in korte experimenten geologische ontwikkeling van sedimentaire systemen, onder invloed van veranderingen van zeespiegel, klimaat en tektoniek, inzichtelijk wordt gemaakt Uiteindelijk zijn de experimentele faciliteiten die George in de jaren 80 heeft geïnitieerd, onder zijn leiderschap uitgegroeid tot het Eurotank Stroomgoten Laboratorium, dat nu wereldwijd erkend wordt als een centrum van expertise en excellentie in experimenteel sedimentologisch onderzoek.

George ziet in zijn analyses het ontstaan van de afzettingen werkelijk voor zich en heeft een bijzondere gave om iedereen, ongeacht aardwetenschappelijke voorkeur of achtergrond, daarin mee te kunnen nemen. Ook in het onderwijs is George een inspiratiebron geweest voor generaties geologiestudenten. Net als bij zijn leermeesters Roep en Beets bestaat dat voornamelijk uit samenwerken op basis van gelijkheid. Het ruiterlijk toegeven dat iets moeilijk is “..maar als we eerst maar even een tekening maken komen we er wel uit.”

De uitreiking van de penning aan dr George Postma vond plaats op 25 februari 2016 tijdens een mini-symposium op de Universiteit van Utrecht.

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2014:

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2014:

prof. dr. C.G. (Cor) Langereis

Cor Langereis heeft in de 80er jaren van de vorige eeuw vorm gegeven aan de magnetostratigrafie in Nederland én internationaal. Dit nu prominente onderzoeksgebied in de aardwetenschappen is door de geofysicus Langereis uitgebouwd en betreft nu één van de eerste, uitgebreide en intensieve samenwerkingsverbanden tussen de geofysica en de geologie in Nederland, volledig in de geest van de grondleggers (in de jaren 50) van het paleomagnetisch onderzoek in Nederland, prof.dr. M.G. Rutten en prof.dr. J. Veldkamp. Sinds midden jaren 90 geeft Cor Langereis leiding aan het Paleomagnetisch Laboratorium Fort Hoofddijk van de Universiteit Utrecht en hij doet dat tot op de dag van vandaag op exemplarische wijze. Internationaal wordt Cor Langereis gezien als een autoriteit op het gebied van paleomagnetisme. De uitreiking van de Van Waterschoot van der Gracht-penning aan prof.dr. Langereis vond plaats op 5 februari 2015 in de Boothzaal in de Universiteitsbibliotheek op de Uithof, Utrecht van 13:00-18:00 uur.

Zie ook Universiteit Utrecht Faculteit Geowetenschappen nieuws 09.10.2014

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2014:

Van Waterschoot van der Gracht-penning 2014:

dr. S.E. (Eddie) Jharap

De in Suriname geboren geoloog Eddie Jharap heeft zich uitzonderlijk verdienstelijk gemaakt voor de ontwikkeling van een nationale olie-industrie voor Suriname. Met groot doorzettingsvermogen, heeft hij uit het niets voor de Surinaamse staat een zeer succesvolle, oliemaatschappij opgebouwd. Jharap gaf 25 jaar leiding aan een industrie die zich ontwikkeld heeft van éénmans overheidsbureau tot de oliemaatschappij ‘Staatsolie’ die bij zijn afscheid in 2005 goed was voor ca. 8% van Suriname’s BBP. Eddie Jharap werd voor zijn verdienste reeds door de Surinaamse regering beloond met ‘s lands hoogste onderscheiding. De Universiteit van Suriname verleende hem een eredoctoraat. Na zijn pensionering is Jharaph maatschappelijk nog steeds actief; hij houdt lezingen op Surinaamse scholen en zet zich in voor achtergestelde bevolkingsgroepen om mensen de kans te laten grijpen hun droom waar te maken.

De Uitreiking Van Waterschoot van der Gracht-penning aan dr. Eddy Jharap vond plaats op vrijdag 16 januari 2015 in Den Haag in combinatie met een symposium Economische Geologie van Suriname, olie en mineralen. Zie ook de Youtube video.

Dragers Van Waterschoot van der Gracht Penning

1951 — prof. dr. ir. F.K.T. van Iterson
1951 — prof. dr. ir. F.A. Vening Meinesz
1951 — prof. dr. W.J. Jongmans
1953 — prof. dr. ir. C.H. Edelman
1954 — prof. dr. Ph.H. Kuenen
1955 — ir. J. Bakker Gzn
1956 — prof. dr. G.J.A. Grond
1957 — prof. dr. ir. H.A. Brouwer
1960 — ir. G.J. de Vooys
1962 — dr. ing. E.L. Erwin Anderheggen
1962 — prof. F.B. Hinsley DSc
1962 — dr. E. Kundig
1962 — prof. dr. P. Pruvost
1964 — prof. dr. ir. W.P. van Leckwijck
1965 — prof. mr. dr. F. Florschütz
1966 — ir. A. Hellemans
1967 — prof. dr. I.M. van der Vlerk
1968 — ir. B.P. Boots
1969 — ir. C.E.P.M. Raedts
1969 — prof. dr. L.U. de Sitter
1970 — prof. dr. ir. R.W. van Bemmelen
1972 — dr. H.M.E. Schurmann
1972 — prof dr. L.M.J.U. van Straaten
1974 — prof. dr. Th. van der Hammen
1974 — prof. dr. W.H. Zagwijn
1975 — prof. ir. Th R. Seldenrath
1977 — prof. dr. ir. F.J. Faber
1978 — prof. dr. W.P. de Roever
1981 — prof. dr. G.C. Maarleveld
1984 — prof. dr. Tj. van Andel
1985 — prof. dr. H.J. Zwart
1987 — dr. M. Teichmüller
1987 — dr. ir. J. Stuffken
1987 — prof. dr. E. den Tex
1987 — dr. P.A. Ziegler

1990 — prof. dr. H.J. Behr
1990 — dr. A.R. Ritsema
1992 — dr. R.J. Murris
1992 — dr. G.J.J. Aleva
1993 — prof. dr. D.G. Price
1994 — prof. dr. J.A. Katili
1996 — prof. dr. A.J. Pannekoek
1996 — prof. dr. J.L.R. Touret
1997 — dr. S. Jelgersma
1998 — prof. dr. A. Brouwer
1999 — dr. J.-J. Dozy
1999 — dr. K. Glennie
2000 — dr. F. Kockel
2002 — prof. dr. P. Westbroek
2002 — dr. D.J. Beets
2003 — prof. ir. K.J. Weber
2005 — dr. H.J.A. Berendsen
2006 — prof. dr. G.J. Boekschoten
2007 — prof. dr. N.J. Vlaar
2007 — prof. dr. S.A.P.L. Cloetingh
2009 — prof. dr. W. Schlager
2010 — prof. dr. S.B. Kroonenberg
2011 — prof. dr. M.J.R. Wortel
2013 — prof. dr. H. Hooghiemstra
2014 — prof. dr. C.G. Langereis
2014 — dr. S.E. Jharap
2015 — dr. G. Postma
2016 — prof. dr. J. Smit
2017 — prof. dr. J.E. van Hinte
2020 — dr. C. Laban
2021  — dr. M.C. Hoorn
2022  — prof. dr. J. Wijbrans
2022  — drs. L. van Geuns
2023  — dr. C. Kasse